Ота-оналарнинг 6 тури ва улар билан қандай қилиб тўғри муносабатда бўлиш керак

Агар кимдир сизнинг ҳаётингизни бузса, сиз ўтиролмайсиз. Гарчи бу одамлар сизнинг ота-онангиз бўлса ҳам.

Токсик ота-оналар ўз фарзандларини жароҳатлайдилар, уларга шафқатсиз муносабатда бўлишади, уларни камситадилар, уларга зарар этказадилар. Ва нафақат жисмоний, балки ҳиссий жиҳатдан ҳам. Улар буни бола катта бўлганида ҳам давом эттирадилар.

1. Маъсум ота-оналар
Бундай ота-оналар болаларнинг итоатсизлигини, индивидуалликнинг энг кичик кўринишини ўзларига ҳужум сифатида қабул қиладилар ва шунинг учун ўзларини ҳимоя қиладилар. Улар болани ҳақорат қиладилар ва камситадилар, унинг ўзига бўлган ҳурматини йўқ қиладилар, "характерни жиловлаш" яхши мақсад орқасида яширинадилар.

Таъсир қандай намоён бўлади
Одатда маъсум ота-оналарнинг фарзандлари уларни комил деб билишади. Улар психологик ҳимояга эга.

Инкор қилиш. Бола ота-онаси уни севадиган яна бир ҳақиқатни ўйлаб топади. Рад этиш вақтинчалик енгилликни таъминлайди, бу қимматга тушади: эртами-кечми бу ҳиссий инқирозга олиб келади.
Мисол: "Аслида, онам мени хафа қилмайди, лекин яхшироқ қилади: у кўзларини ёқимсиз ҳақиқатга очади."
Умидсиз умид. Болалар бор кучлари билан мукаммал ота-оналар ҳақидаги афсонага ёпишиб олишади ва барча бахтсизликлар учун ўзларини айблашади.
Мисол: "Мен яхши муносабатларга лойиқ эмасман, онам ва дадам мен учун энг яхшисини хоҳлашади, лекин мен буни қадрламайман".
Рационализация. Бу бола учун камроқ оғриқли бўлиши учун нима содир бўлаётганини тушунтирадиган яхши сабабларни излаш.
Мисол: “Отам мени хафа қилиш учун эмас, балки сабоқ бўлсин деб калтаклаган”.
Нима қилиш керак
Тушуниб олингки, ота-онангиз доимо ҳақорат ва таҳқирлашда сизнинг айбингиз эмас. Шунинг учун, токсик ота-оналарга бирор нарсани исботлашга уриниш мантиқий эмас.

Вазиятни тушунишнинг яхши усули - нима содир бўлганига ташқи кузатувчининг кўзи билан қараш. Бу сизга ота-оналар унчалик хатосиз эмаслигини тушунишга ва уларнинг ҳаракатларини қайта кўриб чиқишга имкон беради.
2. Ноадекват ота-оналар
Болани калтакламайдиган ёки қўрқитмайдиган ота-оналарнинг заҳарлилиги ва нолойиқлигини аниқлаш қийинроқ. Дарҳақиқат, бу ҳолда зарар ҳаракат билан эмас, балки ҳаракатсизлик туфайли юзага келади. Кўпинча бундай ота-оналар ўзларини кучсиз ва масъулиятсиз болалар каби тутишади. Улар болани тезроқ ўстиришга ва унинг эҳтиёжларини қондиришга имкон беради.

Таъсир қандай намоён бўлади
Бола ўзига, ака-ука ва опа-сингилларига, ўз онаси ёки отасига ота-она бўлади. У болалигини йўқотади.
Мисол: "Онангнинг ҳамма нарсани ювиш ва кечки овқат тайёрлаш учун вақти бўлмаса, қандай қилиб ташқарига чиқишни сўраш мумкин?".
Заҳарли ота-оналарнинг қурбонлари оила фаровонлиги учун бирор нарса қила олмасалар, айбдорлик ва умидсизликни бошдан кечирадилар.
Мисол: “Мен синглимни ётқизолмайман, у доим йиғлайди. Мен ёмон ўғилман”.
Ота-оналарнинг ҳиссий ёрдами йўқлиги сабабли бола ҳис-туйғуларини йўқотиши мумкин. Вояга этганида, у ўзини ўзи аниқлаш билан боғлиқ муаммоларни бошдан кечиради: у ким, ҳаётдан нимани хоҳлайди ва севги муносабатлари.
Мисол: “Мен университетга ўқишга кирдим, лекин менимча, бу менга ёқадиган мутахассислик эмас. Мен ким бўлишни хоҳлаётганимни ҳам билмайман”.
Нима қилиш керак
Уй ишлари болани ўқиш, ўйнаш, юриш, дўстлар билан суҳбатлашишдан кўра кўпроқ вақт талаб қилмаслиги керак. Буни токсик ота-оналарга исботлаш қийин, лекин бу мумкин. Фактлар билан ишланг: "Агар тозалаш ва овқат пишириш фақат менда бўлса, мен яхши ўқимайман", "Шифокор менга очиқ ҳавода кўпроқ вақт ўтказишни ва спорт билан шуғулланишни маслаҳат берди".

3. Ота-оналарни назорат қилиш
Ҳаддан ташқари назорат эҳтиёткорлик, эҳтиёткорлик, эҳтиёткорлик каби кўриниши мумкин. Аммо токсик ота-оналар бу ҳолатда фақат ўзлари ҳақида қайғурадилар. Улар кераксиз бўлиб қолишдан қўрқишади ва шунинг учун улар боланинг иложи борича уларга боғлиқ бўлишига, ўзини ночор ҳис қилишига ишонч ҳосил қилишади.

Токсик назорат қилувчи ота-оналарнинг севимли иборалари:

"Мен буни фақат сиз ва сизнинг манфаатингиз учун қиляпман."
"Мен буни қилдим, чунки мен сизни жуда яхши кўраман."
— Буни қил, акс ҳолда мен сен билан бошқа гаплашмайман.
Агар буни қилмасангиз, юрак хуружига дучор бўламан.
"Агар шундай қилмасангиз, бизнинг оиламиз аъзоси бўлишни тўхтатасиз."
Буларнинг барчаси бир нарсани англатади: "Мен буни қиляпман, чунки сизни йўқотиш қўрқуви шунчалик каттаки, мен сизни бахтсиз қилишга тайёрман".

Яширин назоратни афзал кўрадиган манипулятив ота-оналар тўғридан-тўғри сўровлар ва буйруқлар билан эмас, балки айёрлик билан айбдорлик туйғусини шакллантирадилар. Улар болада бурч туйғусини шакллантирадиган "бефарқ" ёрдам беради.

Қаттиқ оғзаки ҳужумлар катталар болага қўйган ҳақиқий бўлмаган умидлар туфайли юзага келиши мумкин. Ва хаёллар қулаганда у азоб чекади.
Мисол: “Дадам менинг ажойиб хоккейчи бўлишимга амин эди. Мен яна бир бор бўлимдан ҳайдалганимда (мен конкида учишни ёқтирмасдим ва билмасдим), у мени узоқ вақт давомида қадрсиз ва ҳеч нарсага қодир эмас деб айтди.
Токсик ота-оналардаги болаларнинг муваффақиятсизлиги одатда апокалипсисга олиб келади.
Мисол: "Мен доимо эшитдим:" Туғилмаган бўлсангиз эди. Бу эса математика олимпиадасида биринчи ўринни эгалламаганим билан боғлиқ”.
Бундай оилаларда ўсган болалар кўпинча ўз жонига қасд қилишга мойил бўлади.

Нима қилиш керак
Ҳақорат ва ҳақоратларга тўсқинлик қилиш йўлини топинг, шунда улар сизни хафа қилмасин. Суҳбатда ташаббусни қўлга олишимизга йўл қўйманг. Агар сиз моносйллаблесда жавоб берсангиз, манипуляцияга, ҳақоратга ва таҳқирлашга берилманг, токсик ота-оналар ўз мақсадларига эриша олмайди. Эсингизда бўлсин: уларга ҳеч нарсани исботлашингиз шарт эмас.

Суҳбатни хоҳлаган вақтда тугатинг. Ва яхшиси, ёқимсиз ҳис-туйғуларни ҳис қилишни бошлашдан олдин.

6. Зўрловчилар
Зўравонликни меъёр деб ҳисоблайдиган ота-оналар, юқори эҳтимоллик билан, худди шундай тарбияланган. Улар учун бу ғазабни ташлаш, муаммолар ва салбий ҳис-туйғуларни энгиш учун ягона имкониятдир.

Жисмоний зўравонлик
Жисмоний жазо тарафдорлари одатда болаларда ўзларининг қўрқувлари ва комплексларини йўқотадилар ёки калтаклаш таълимга фойда келтиради, болани жасур ва кучли қилади деб чин дилдан ишонишади. Ҳақиқатда эса бунинг акси: жисмоний жазо энг кучли руҳий, ҳиссий ва жисмоний зарар келтиради.

жинсий зўравонлик
Сюзан Форвард инсестни "бола ва ота-она ўртасидаги асосий ишончга ҳиссий жиҳатдан ҳалокатли хиёнат қилиш, бутунлай бузуқлик ҳаракати" сифатида тавсифлайди. Кичкина жабрдийдалар тажовузкорнинг раҳм-шафқатига дучор бўлдилар, уларнинг борадиган жойи ва ёрдам сўрайдиган ҳеч ким йўқ.

Жинсий зўравонликдан омон қолган болаларнинг 90 фоизи бу ҳақда ҳеч кимга айтмайди.

Таъсир қандай намоён бўлади
Болада ночорлик ва умидсизлик ҳисси пайдо бўлади, чунки ёрдам сўраш янги ғазаб ва жазо портлашлари билан тўла бўлиши мумкин.
Мисол: “Мен деярли вояга етгунимга қадар онам мени калтаклагани ҳақида ҳеч кимга айтмадим. Чунки ҳеч ким менга ишонмаслигини билардим. Оёғим ва қўлларимдаги кўкаришларни у югуришни ва сакрашни яхши кўришим билан изоҳлади”.
Болалар ўзларидан нафратланишни бошлайдилар, уларнинг ҳис-туйғулари доимий ғазаб ва қасос фантазияларидир.
Мисол: “Мен узоқ вақтдан бери ўзимни тан олмадим, лекин болалигимда отам ухлаётганида бўғиб ўлдирмоқчи эдим. У онамни, синглимни урди. Уни қўлга киритганларидан хурсандман”.
Жинсий зўравонлик ҳар доим ҳам боланинг танаси билан алоқа қилишни ўз ичига олмайди, лекин у камроқ ҳалокатли эмас. Болалар содир бўлган воқеа учун ўзларини айбдор ҳис қилишади. Улар уяладилар, содир бўлган воқеани бировга айтишдан қўрқишади.
Мисол: “Мен синфдаги энг жим ўқувчи эдим, дадамни мактабга чақиришади, сир фош бўлиб қолишидан қўрқардим. У мени қўрқитди: агар шундай бўладиган бўлса, ҳамма мени ақлдан озган деб ўйлашини, мени руҳий касалликлар шифохонасига юборишларини доимо айтди.
Болалар оилани бузмаслик учун оғриқни ўзларида сақлайдилар.
Мисол: “Мен онам ўгай отамни жуда яхши кўришини кўрдим. Бир марта мен унга "катталарча" муомала қилишини кўрсатишга ҳаракат қилдим. Аммо у шунчалик йиғлаб юбордики, мен бу ҳақда бошқа гапиришга журъат эта олмадим ».
Болаликда зўравонликни бошдан кечирган одам кўпинча икки томонлама ҳаёт кечиради. У ўзини жирканч ҳис қилади, лекин ўзини муваффақиятли, ўзини ўзи этарли одам сифатида кўрсатади. У оддий муносабатларни қура олмайди, ўзини севгига лойиқ эмас деб ҳисоблайди. Бу шифолаш учун жуда узоқ вақт талаб қиладиган яра.
Мисол: “Болалигимда отамнинг менга қилган ишлари учун ўзимни доим “ифлос” деб ҳисоблардим. Мен 30 йилдан сўнг, бир неча психотерапия курсларидан ўтганимда биринчи учрашувга боришга қарор қилдим.

Нима қилиш керак
Зўрловчидан қутулишнинг ягона йўли - ўзингизни узоқлаштириш, югуриш. Ўзингизга яқинлашманг, балки ўзингиз ишонишингиз мумкин бўлган қариндошларингиз ва дўстларингиздан ёрдам сўранг, психологлар ва полициядан ёрдам сўранг.

Токсик ота-оналар билан қандай курашиш керак
1. Бу ҳақиқатни қабул қилинг. Ва тушунингки, сиз ота-онангизни деярли ўзгартира олмайсиз. Лекин ўзим ва ҳаётга муносабатим - ҳа.

2. Уларнинг заҳарлилиги сизнинг айбингиз эмаслигини унутманг. Уларнинг ўзини тутиши учун сиз жавобгар эмассиз.

3. Улар билан мулоқот бошқача бўлиши даргумон, шунинг учун уни минимал даражага туширинг. Сиз учун ёқимсиз тугашини олдиндан билиб, суҳбатни бошланг.

4. Агар сиз улар билан яшашга мажбур бўлсангиз, буғни ташлаш учун имконият топинг. Машқ қилиш учун спорт залига боринг. Кундаликни сақланг, унда нафақат ёмон воқеаларни, балки ўзингизни қўллаб-қувватлаш учун ижобий дақиқаларни ҳам тасвирлаб беринг. Заҳарли одамлар ҳақида кўпроқ адабиётларни ўқинг.

5. Ота-оналарнинг қилмишларига баҳона изламанг. Сизнинг фаровонлигингиз устувор бўлиши керак.